غذای ماهی کپور ✔️ خوراک اکسترود ماهی کپور

خوراک اکسترود ماهی کپور معمولی به نحوی فرموله و تولید شده است که تمامی احتیاجات غذایی این ماهی را در سنین مختلف تامین و رفع می‌کند.

مواد اولیه تشکیل دهنده این خوراک عبارتند از : انواع منابع پروتئینی حیوانی وگیاهی مانند انواع پودر ماهی، کنجاله سویا، کنجاله کلزا، کنستانتره‌های پروتئینی گیاهی، گلوتن گندم، گلوتن ذرت، ژلاتین، آرد گندم، سبوس گندم، روغن ماهی، روغن‌های گیاهی، مکمل‌های معدنی و ویتامینه، مواد محرک رشد و سیستم ایمنی.

خوراک اکسترود ماهی کپور یک نوع غذای مصنوعی است که برای تغذیه ماهی‌های کپور تولید می‌شود. خوراک اکسترود توسط دستگاه‌های اکسترودر تهیه می‌شود که با فشار و حرارت مواد اولیه را به شکل پلت‌های کوچک تبدیل می‌کند.

مواد اصلی که در تهیه این نوع خوراک به کار می‌رود عبارتند از:

✔️ پروتئین‌ها: ماهیان، مخصوصاً ماهی کپور، نیاز به میزان بالایی پروتئین دارند. منابع پروتئین ممکن است شامل پودر ماهی، پودر گوشت، پودر سویا، یا دیگر منابع پروتئینی گیاهی باشد.
✔️ چربی‌ها: اغلب از روغن ماهی یا روغن‌های گیاهی استفاده می‌شود.
✔️ کربوهیدرات‌ها: مانند آرد ذرت، آرد گندم یا دیگر منابع کربوهیدرات.
✔️ ویتامین‌ها و مواد معدنی: برای تأمین نیاز‌های روزانه ماهی.
✔️ مواد افزودنی: مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، پروبیوتیک‌ها، و مواد محافظ.

نکته مهم در تهیه خوراک اکسترود برای ماهی کپور این است که باید متناسب با نیازهای تغذیه‌ای ماهیان باشد و از مواد با کیفیت استفاده شود. همچنین، اندازه و شکل پلت‌ها باید مناسب با اندازه و سن ماهیان باشد.

ماهی‌ها به مواد مغذی مختلفی نیاز دارند تا رشد کنند. غذای ماهی کپور اغلب به صورت اکسترود تهیه می‌شود چرا که:

✔️ سازگاری با سیستم هاضمه ماهی: این خوراک به راحتی هضم می‌شود.
✔️ رشد بهتر و سریع‌تر: افزایش سرعت رشد به دلیل مواد مغذی بالا.
✔️ کاهش هدررفت: نرخ کمتری از خوراک به صورت ضایعات در می‌آید.

ماهی کپور یکی از مهمترین ماهی‌های آب شیرین گرم آبی است که شامل ۲۲۰ جنس و ۲۴۲۰ گونه است که مهمترین گونه های آن ماهی کپور علف‌خوار یا ماهی آمور، ماهی کپور سرگنده و ماهی کپور نقره‌ای یا فیتوفاگ می باشد. ماهی کپور با حدود ۱۱۰ گونه بزرگترین گروه ماهی‌های آب شیرین ایران است و تقریباً در همه حوضه‌های ایران یافت می‌شوند.

ماهی کپور گاهی اوقات می‌تواند به اندازه بسیار بزرگی برسد، حداکثر طول در این ماهی ۱۲۰ و به‌طور معمول ۴۰ تا ۸۰ سانتی‌متر است. در نمونه‌های پرورشی سرعت رشد ماهی حدود دو برابر نمونهٔ وحشی است. وزن این ماهی به‌طور معمول بین ۲ تا ۱۴ کیلوگرم می‌باشد اما می‌تواند تا بیش از ۴۰ کیلوگرم نیز رشد کند.

این ماهی همه چیز خوار بوده و از گیاهان، موجودات ریز بستر آب، کرم‌ها، سخت‌پوستان، نوزاد حشرات، لاشه حیوانات، تخم ماهیان و حتی نوزادان خود را مصرف می‌کنند. ماهی کپور در آب‌هایی بین ۳ تا ۳۵ درجه سانتی گراد توانایی زیست داشته و دمای بهینه برای آن‌ها بین ۲۳ تا ۳۰ درجهٔ سانتی گراد می‌باشد و تخمگذاری آن‌ها در دمای ۱۷ یا ۱۸ درجه آغاز می‌شود. کپورها آب‌های با اکسیژن بسیار پایین و یخ زدن سطح آب در زمستان را نیز به راحتی تحمل می‌کنند

با وجود این که کپورها تحمل و سازگاری بالایی در اکثر آب‌ها دارند اما آب‌های گرم، آرام و پوشیده از گیاه را با بستری نرم ترجیح می‌دهند . کپورها معمولاً در آب‌های آرام یا با جریان آهسته در ارتفاعات پایین پیدا می‌شوند، به ویژه در مناطقی که پوشش گیاهی آبی فراوان دارد. آنها نیز در قسمت‌های کم‌آب نمکی برخی از رودها و دریاچه‌های ساحلی یافت می‌شوند.ماهی کپور قادر به تحمل یک محدوده از شرایط زیست‌محیطی هستند. آنها تحمل بیشتری نسبت به سطوح کم اکسیژن و دارای آلاینده‌ دارند.

تغییرات در جریان آب، کاهش کیفیت آب و تغییرات دیگر در زیستگاه‌های رودخانه در چند دهه گذشته بسیاری از ماهی‌های بومی را تحت تاثیر قرار داده است، در حالی که کپور می تواند در این نوع بسترها زندگی کند.

کپور معمولی یک ماهی تخم‌گذار است و در شرایط مناسب، کپورها بسیار سریع تولید مثل می کنند. آنها زود به بلوغ می‌رسند، (نرها تا 1 سال و ماده‌ها تا 2 سال). یک کپور ماده به‌طور معمول در هر مرتبه ۳۰۰٬۰۰۰ تخم را در آب رها می‌کند (میلیون ها تخم در یک فصل). تکثیر معمولاً در بهار و با افزایش دمای آب و بارندگی صورت می‌گیرد و این ماهی می‌تواند در هر فصل تولیدمثلی چند بار تخمگذاری کند. در مزارع پرورش این ماهی‌ها برای افزایش تخمگذاری و تکثیر بیشتر، از مواد محرک تخمگذاری مانند هورمون‌های گونادوتروپین استفاده می‌گردد. بیشتر تخم‌ها و لاروا قبل از رسیدن به بزرگ‌سالی می‌میرند، اما اگر شرایط زیست محیطی مناسب باشد تعداد بیشتری زنده می مانند.

کپورها همه‌چیزخوار هستند و رژیم غذایی آنها بستگی به آن دارد که چه چیزی در دسترس آنها باشد. آنها یک محدوده از موارد غذایی کوچک مانند نرم‌تنانه‌ها، جانوران شاخه‌دار، لاروهای حشرات و دانه‌ها را مصرف می‌کنند.  آنها همچنین می‌توانند مواد گیاهی و ماده ارگانیک عمومی را مصرف کنند، به ویژه در زمستان که منابع غذایی دیگر در دسترس نیستند. کپور نادراً ماهی می‌خورد، اما ممکن است تخم‌ها و لاروهای ماهی را مصرف کند و استخرهای تولید مثل را  دچار مشکل کند.

ماهی کپور از کرم ها، سخت پوستان، نوزاد حشرات، لاشه حیوانان و تخم ماهیان تغذیه می کند، ماهی کپور معمولی علاقه زیادی به غذای شیرین دارد و به همین دلیل است که برای صید ماهی کپور معمولی از غذاهایی چون خوراک اکسترود استفاده می شود، چرا که از طعم شیرین و ماندگاری بالایی برخوردار هستند. ماهی های کپور به دلیل این که از ماهیان گرمابی به شمار می روند، در فصل های گرم بیش ترین رشد را دارند، پس بهتر است در این زمان میزان غذادهی افزایش یابد.

اصول غذادهی ماهی کپور

✔️ کیفیت غذا : اصولا نوع غذا نباید تغییر کند، اگر زمانی نیاز به تغییر غذا باشد باید تغییرات به تدریج صورت پذیرد. تا ماهی متوجه تغییر نوع غذا نشود و همچنان از غذا تغذیه کند، این تغییر می بایست در طی یک هفته و ابتدا  ۵ درصد ، ۱۰ درصد ، ۲۰ درصد ،۴۰ درصد ،۶۰  درصد ، ۸۰  درصد و در نهایت ۱۰۰درصد انجام گیرد. به این نکته هم توجه کنید که در روزهای اول شباهت ظاهری غذای ماهی نیز باید رعایت شود.

✔️ کمیت غذا: مقدار غذا باید ثابت باشد به جز در زمانیکه مقدار غذا را بر اساس بیومس و رشد تقریبی ماهی باید تغییر داد.

✔️ زمان غذا دهی: ساعت غذا دهی باید منظم باشد تا ماهی بتواند بموقع و در آرامش و با حداقل صرف انرژی، خود را به محل غذا برساند و سپس از  غذای طبیعی استخر تغذیه کند. اگر زمان غذادهی مرتبا تغییر کند، باعث میشود تا ماهی همیشه در انتظار غذا بوده و بدنبال غذای طبیعی استخر نمی رود و هر وقت هم غذا گذاشته شد با عجله و صرف انرژی زیاد خود را به محل غذا می رساند. معمولا حدود ۷ روز طول می کشد تا ماهی به زمان غذای خود عادت کند، در صورتیکه در یک روز در زمان ثابت مقرر غذادهی انجام نگرفت، بهتر است در آن روز به طور کلی این کار انجام نشود زیرا با غذا دهی در غیر از زمان ثابت همیشگی عادت تغذیه ای  ماهی تغییر میکند.

✔️ تقدم و تاخر غذا: باید در ابتدا غذای آمور گذاشته شود وپس از آنکه ماهی آمور تغذیه نمود (۲ساعت بعد) غذای کپور گذاشته شود زیرا ماهی آمور تمایل به خوردن غذای خشک کپور معمولی دارد.

✔️ مکان غذا دهی : مکان گذاشتن تشتک غذای کپور یا سبد علوفه آمور باید ثابت باشد، در صورت نیاز می‌توان به تدریج محل را تغییر داد. بعد از چند روز می‌ توان ۲ فاصله ایجاد کرد تا ضایعات پخش شده غذا در اطراف ظرف با تولید گازهای سمی برای غذا خوردن ماهی مشکل ایجاد نکند. مکان تغذیه آمور و کپور باید در بیشترین فاصله از هم باشد و نزدیک خروجی آب نیز نباشد .

به دلیل توانمندی و سازگاری خود، کپورها در ایجاد محیط‌های جدید بسیار موفق بوده‌اند. بطور گسترده‌ای تصور می شود که کپورها با توجه به عادات تغذیه ای مخرب خود  تأثیرات منفی بر روی گیاهان و جانوران آبی بومی و سلامت کلی رودخانه دارند.

کپورها اغلب در مناطق آسیب دیده یافت می‌شوند، اگرچه مشخص نیست که آیا آنها باعث آسیب می‌شوند یا به سادگی توانایی زندگی در مناطق آسیب دیده را دارند که ماهیان بومی نمی‌توانند یا در آن‌جا بر طرف شده‌اند. در مواردی کپور ممکن است برای آسیب‌هایی که در واقع نتیجه فعالیت‌های انسانی است مقصر شناخته شوند، اما واضح است که کپورها تأثیرات عمده‌ای بر تخریب زیستگاه ها دارند.

مهمترین ماهیان پرورشی گرمابی، کپور معمولی ،آمور، فیتوفاگ و سرگنده است که در ادامه آنها را معرفی می کنیم:

کپور علفخوار (آمور)

تغذیه لارو ماهی آمور از لحاظ غذایی در طول دو تا سه روز اول زندگی خود وابسته به محتویات کیسه زرده است.، بعد از 3 روز که طولش به 7.5 میلی‌متر و طول روده‌اش به 60-55 درصد طول بدنش می‌رسد، شروع به تغذیه بیرونی می‌کند. همزمان با غذای طبیعی باید غذای دستی بالانس شده نیز برای تغذیه لاروها استفاده نمود.

بعد از اینکه طول لارو به 30-20 میلی‌متر و طول روده به 30-110درصد طول بدنش رسید، بچه ماهی نورس آمور شروع به تغذیه از برگ‌های باریک گیاهی را آغاز می‌کند. با رشد ماهی میزان تغذیه ماهی از زئوپلانکتون‌ها به تدریج کاهش می‌یابد و با افزایش طول روده ماهی برای خرد کردن گیاهان، می‌تواند از برگ‌های جوان باریک محیط آبی و همچنین از گیاهان خشک مانند شبدر و یونجه تغذیه کند.

کپور معمولی (Common Carp)

کپور معمولی سرسلسله خانواده کپور ماهیان است (اسم علمی این ماهی Cyprinus Carpio می‌باشد). مبدأ پیدایش ماهی کپور معمولی، حوزه دریای سیاه و خزر گزارش شده است. پهنای آن حدود یک سوم طول بدن است و فرم بدن کپور ماهی تقریباً پهن است، بر روی پوزه ماهی در هر طرف 2 جفت سبیلک قرار دارد و بدن آن پوشیده از فلس به رنگ تقریباً طلایی و در پشت تیره می باشد. ماهی کپور معمولی، دهانش کمی قابل ارتجاع است و یک باله پشتی نسبتا طویل دارد و بدنش پوشیده از فلسهای مدور نسبتا درشت است، هر یک از فلسها در انتها یک خال سیاه رنگ دارد .

کپور معمولی بصورت عمومی کف‌زی‌خوار و همه‌چیزخوار است و با پوزه خرطومی شکل خود مواد غذایی گیاهی و جانوری موجود در کف استخر را مکیده و پس از غرغره کردن در حفره‌های دهانی و دفع مواد زائد، مورد تغذیه قرار می‌دهد.

 کپور نقره‌ای یا فیتو فاگ

این ماهی از زی‌شناوران گیاهی تغذیه می‌کند و تولید این تک سلولی‌ها با بارور کردن استخرها توسط کودهای شیمیایی و آلی به آسانی و بسیار ارزان انجام پذیر است. ماهی کپور نقره‌ای در اوایل زندگی خود تا رسیدن به وزن و مرحله قد انگشتی (Fingerling) از زی‌شناوران (زئوپلانکتون‌های) جانوری تغذیه میکند. بعد از مرحله قد انگشتی، غذای اصلی و ترجیحی این ماهی غذاهای پلانکتونی گیاهی میباشد.

✔️ آب : مهمترین نیاز زیستی کپور ماهیان آب شیرین است که از منابع مختلفی نظیر چاه، چشمه، رودخانه و قنات تامین می شود . آب مورد استفاده برای پرورش در طول دوره باید از کیفیت مناسبی برخوردار باشد. ضمن این که به ازای هر هکتار سه تا پنج لیتر در ثانیه آب لازم است.
✔️ اکسیژن محلول : آب ورودی استخر باید از میزان اکسیژن مناسبی بر خوردار باشد. بهترین مقدار اکسیژن محلول در آب پنج تا شش میلی گرم در لیتر است و مقدار آن نباید از دو میلی گرم در لیتر کمتر شود.
✔️ دمای آب : دمای مناسب آب برای پرورش کپور ماهیان 18 تا25 درجه سانتی گراد است و نباید حداکثر از 30درجه سانتی گراد تجاوز کند. بدیهی است هر چه درجه حرارت آب استخر در طول دوره پرورش به دمای 25 درجه سانتی گراد نزدیکتر باشد، طول دوره کوتاه تر خواهد بود وماهی ها زودتر به وزن مورد نظر خواهند رسید
✔️ اسیدیته(PH): اسیدیته آب در دامنه هفت تا هشت برای کپور ماهیان مطلوب است
✔️ سختی آب: بهتر است میزان سختی آب برای پرورش ماهی در حدود 100تا3000 میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم باشد
✔️ خاک : زمین مورد استفاده برای استخرهای پرورش ماهی کپور خاکی است و باید از بافت مناسبی به این منظور برخوردار باشد.